Ik lees ontzettend graag boeken, helaas heb ik er – waarschijnlijk zoals zovelen – weinig tijd voor. Sinds een paar jaar probeer ik elke avond een kwartiertje te lezen voor ik ga slapen en dat lukt wonderwel. Ik lees eindelijk weer boeken uit! Al heel erg lang op het lijstje stond… Het verdriet van België geschreven door Hugo Claus.

Vorige zomer tijdens een kampvuursessie met de buren kwam het boek ter sprake. M’n buurman bleek het meesterwerk in huis te hebben en ik mocht het lenen. Yes! Eindelijk zou ik deze klepper van mijn vrijwillige to-dolijst kunnen schrappen!

Hugo Claus’ autobiografie

Wat ik dus niet wist, is dat Het verdriet van België een autobiografisch werk is. In dit interview met Hugo Claus dat oorspronkelijk verscheen in het NRC Handelsblad van 25 maart 1994, kwam ik te weten dat hij het boek schreef om zijn zonen te kunnen vertellen hoe het was om op te groeien in een kleine stad als Kortrijk voor, tijdens en na de oorlog.

In dat interview zegt hij: “Ik wilde een boek maken dat hun de zonderlinge gekte van hun vader zou kunnen verklaren.” Alleen al om deze zin kan je niets anders dan sympathie hebben voor de man. Hij schreef maar liefst zeven jaar aan de roman omdat hij wou duidelijk maken hoe mensen destijds dachten (en nu niet meer).

Hugo Claus op de achterflap van “Het verdriet van België.”

Het verdriet van België – algemeen gevoel bij het boek

Mijn verwachtingen voor dit boek waren hooggespannen, temeer omdat dit werk toch wel als één van de hoogtepunten van de Nederlandstalige literatuur omschreven wordt. Aanvankelijk vond ik het moeilijk om mijn gedachten erbij te houden – er wordt veel van de hak op te tak gesprongen naar mijn gevoel – maar toen ik vroeger ging slapen en me beter kon focussen, ging het iets beter.

Mijn verwachtingen werden ruimschoots ingelost! Ik werd verliefd op de verdoken humor die in Claus’ boek zat, op de prachtige zinnen die hij schreef en op het hoofdpersonage dat zo levensecht is. Dat laatste zal natuurlijk te maken hebben met het feit dat het boek (semi-)autobiografisch is.

Hoofdpersonages in Het verdriet van België

Wat aan het hak-op-de-tak gevoel bijdraagt, is dat Hugo Claus zeer veel personages in het boek brengt en het soms allemaal wat moeilijk uit elkaar te houden is. Ik heb het zelf niet gedaan, maar als je van plan bent om het boek te lezen, zou ik aanraden om een schriftje bij te houden waar je een korte notitie over het beschreven personage maakt. Zelf heb ik het gevoel dat ik hier en daar een stukje gemist heb.

Ik neem het Hugo Claus niet kwalijk: blijkbaar kwam zijn papa uit een gezin van 16 kinderen en de mama uit een gezin van 12. Al die mensen hadden zelf ook nog een gezin waardoor zijn directe familie een totaal van 56 personen besloeg. Tja… als je een boek wil schrijven dat herkenbaar is voor je kinderen, maar ook voor de lezer dan begrijp ik best dat je eerder voor de herkenbaarheid gaat en je iets minder op de overzichtelijkheid voor de lezer richt. Heerlijk menselijk, die Hugo Claus, toch?

Ondanks dit blijft het boek toch een aanrader!

Woordgebruik en zinnen

Aah, het is heerlijk om een boek te lezen waarin de schrijver met de regelmaat van de klok de mooiste Nederlandse woorden bovenhaalt. Hugo Claus doet dit ook, in deze zin, bijvoorbeeld: “De s gesist als een heks, omineus, sardonisch.”
Bij het lezen van deze zin hoor en voel je hoe het personage zich gedraagt op dat moment. Goddelijk!

Hugo Claus is niet de enige schrijver die mooie woorden gebruikt. Als je net als ik van mooie woorden kan genieten dan raad ik je zeker aan om de prachtige schrijfsels van Sarah De Grauwe te volgen. Naar mijn bescheiden mening is dit een dame waar we nog van zullen horen (en hopelijk ook lezen).

Samenvatting Het Verdriet van België

Als je aan twintig mensen vraagt om een samenvatting te maken van dit boek dan krijg je 20 verschillende samenvattingen terug. Er gebeurt zoveel in het boek, soms iets te veel, waardoor het moeilijk is om de hoofdzaken van de bijzaken te onderscheiden.

Zeer kort samengevat lees je het verhaal van het hoofdpersonage Louis Seynave en dit voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Wat vaak terugkomt, is dat Louis zich slimmer, beter wil voordoen dan hij is, maar telkens opnieuw gebeurt er iets waardoor hij aan zichzelf moet toegeven dat hij toch maar zo-zo is. Louis wil graag schrijver worden, dat is duidelijk doorheen het hele boek en op het einde bereikt hij zijn doel wanneer hij een schrijfwedstrijd wint.
Elke situatie die zich afspeelt doorheen het hele boek levert een bijdrage aan hoe Louis zich verder ontwikkelt. Doorheen het verhaal voelde ik als het ware de evolutie van Louis.

De familie van Louis is Duitsgezind. Het is mooi om te lezen hoe een eenvoudige familie – die eigenlijk weinig interesse heeft in politiek, althans, zo heb ik het geïnterpreteerd – zich kan verliezen in de positieve kanten van de vijand.

Besluit: een brandend actueel boek…

Ik heb dit boek gelezen van september 2020 tot en met februari 2021 (ja, aan een kwartiertje of minder per dag is zo’n dikkerd leesvoer voor lange tijd). Lockdown periode, dus.

Het was verbazingwekkend hoe ik de gevoelens in het boek, de tegenstrijdigheden tussen de mensen en hun ideeën en de conflicten kon verplaatsen naar anno 2020! Als ik heel eerlijk ben, heeft het boek me doen inzien dat alle ideeën en zienswijzen over de huidige crisis goed zijn, iedereen ziet de coronatijd op zijn eigen manier en met zijn eigen bril. Vreemd hoe een boek uit 1983 dit besef kan uitlokken. Ik ben dan ook erg blij dat ik het eindelijk gelezen heb!

Wil je het boek ook graag lezen? Dan vind je het alvast hier op Bol.com.

En hier vind je nog een fijne podcast.

Veel leesplezier toegewenst! Ik ben alvast benieuwd naar jouw gevoelens bij het boek.